چیدمان باندهای هیئت باید چگونه باشد؟

چیدمان باندهای هیئت باید چگونه باشد؟

انتخاب و خرید یک بلندگوی حرفه ای و دیگر تجهیزات صوتی، بخشی از فعالیت‌هایی است که در راستای داشتن یک صدا باکیفیت در محیط مورد نظر شما انجام می‌شود. چیدمان باند در فضاهای مختلف از جمله مواردی است که تاثیر بسیار زیادی بر کیفیت صدای خروجی دارد. در این مطلب از مجله آوازک به طور خاص می‌خواهیم به آموزش و نحوه چیدمان باند در هیئت بپردازیم. در مطالب دیگر، در خصوص نحوه چیدمان باند در فضای باز و چیدمان باند سینما خانگی و دیگر فضاها می‌پردازیم.
اصول چیدمان باند بسته به اینکه آن‌ها را در فضاهای باز گذاشته‌اید یا در فضاهای مسقف، متفاوت است.
منظور از فضاهای مسقف، فضاهایی است که سقف، دیوار و کف دارد و نوع ساختمان آن نیز مکعبی شکل باشد. برای مثال سیستم صوتی سالن همایش، سیستم صوتی حسینیه ها و فضاهای داخلی مساجد، از اصول چیدمان باند و طراحی سیستم صوتی فضاهای مسقف پیروی می‌کنند.
در هیئت‌ها، هم فضاهای مسقف وجود دارد و هم فضاهای باز بنابراین باید کسی که کار طراحی سیستم صوتی هیئت را برعهده دارد با هر دو نوع طراحی سیستم صوتی کاملا آشنا باشد.

چیدمان باند در فضای باز هیئت ها

همان طور که قبلا گفتیم، فضاهای مسقف فضاهایی هستند با دیوار، کف، در و سقف که به شکل مکعب، کره یا مخروط وجود دارد. تعداد اضلاع این فضاهای درونی می‌تواند چهار ضلعی، شش ضلعی و بیشتر باشد. اغلب هیئت‌ها و مساجد به شکل مکعب ساخته شده‌اند. البته هندسه ساختمانی برخی از ساختمان ها به شکل مخروط و کره است که در این مطلب به آن‌ها نمی‌پردازیم.
فضاهای روباز یا غیر مسقف نیز فضاهایی هستند که سقف ندارند، مانند باغ تالارها و استادیوم‌های ورزشی. در ‏این گونه فضاها نیاز به بلندگوهایی با قدرت بالاتر داریم. ‏در خصوص سیستم صوتی فضای باز در مطلب دیگری، موارد مهم را تشریح کرده و آموزش داده ایم.
مطالعه ساختمان از نظر محاسبات امواج صوتی بر حسب علم فیزیک آگوستیک در ساختمان‌های مسقف، اهمیت بسیار زیادی دارد. در واقع یک طراح یا مهندس صدا باید بررسی کند که محیط چه فرکانس‌هایی را جذب نموده و چه فرکانس‌هایی را منعکس می‌کند. سطوح سخت و صاف، فرکانس‌های زیر را جذب نموده و فرکانس‌های پایین را منعکس می‌کنند.
پس از شناخت هندسه ساختمانی، نخستین موردی که در نحوه چیدمان باندها باید به آن توجه کنید، کاربرد سیستم صوتی است. یعنی در این مرحله باید از خود سوال بپرسید که می‌خواهید چه استفاده ای از اسپیکرها و دیگر دستگاه‌های صوتی کنید؟ برای مثال آیا می‌خواهید فقط سخنرانی و روضه داشته باشید؟ در این گونه موارد باید به این نکته توجه کنید که احتمال دارد افرادی که در پای روضه و سخنرانی می‌نشینند، سن بالایی داشته باشند و این یعنی صداهای بسیار بلند می‌تواند برای آن‌ها آزاردهنده باشد.
در صورتی که قصد سینه زنی و مداحی‌های پرشور در این فضاها را دارید، باید چیدمان باند در هیئت به گونه‌ای باشد که صدا در جلوی مجلس بیشتر باشد، چرا که جوان‌ترها بیشتر در جلوی منبرها خواهند بود و صدای عقب مجلس نیز کمتر باشد تا صدای بلند، افرادی که به عقب مجلس تشریف برده‌اند را آزار ندهد.

زاویه قرار گرفتن باندها

از دیگر مسائلی که در چیدمان باندها در هیئت‌ها و فضاها مسقف باید به آن توجه کنید، توجه به زاویه قرارگرفتن باندهاست. زاویه قرار گرفتن باندها باید به گونه‌ای باشد که صدای کل باندهای جلوی منبر فقط به جلوی پای مداح برسد در غیر این صورت، احتمال فیدبک یا سوت وجود دارد. در صورتی که زاویه یک باند بیشتر از سایر باندها به سمت گوش مداح باشد، هنگام کم کردن ولوم صدای یک طرف از باندها، مداح احساس می‌کند صدا کمتر شده و خود را به سمتی که بیشترین صدا را دریافت می‌کند متمایل می‌کند. این امر سبب می‌شود او به صدای خودش فشار بیاورد.
نمی‌توان اندازه معین و دقیقی برای قرار دادن بلندگو در چندمتری مداح گفت، چرا که این موضوع نیز به عوامل بسیار زیادی وابسته است. شما خودتان باید مکان مناسب برای باند را پیدا کرده و پس از آن، گین دستگاه و نوع صدا را تنظیم کرده و از فیدبک صدا جلوگیری نمایید.
گام بعدی، شناخت انواع مختلف اسپیکرها و تجهیزات صوتی است. تیوتر، بخشی از سیستم صوتی است که صداهای با فرکانس بالا را تولید می‌کند (صداهای دیس دیس مانند و زیر). وظیفه تولید صداهای با فرکانس پایین بر عهده ساب ووفرهاست. میدرنج ها نیز صدای انسان را به خوبی تولید می‌کنند.

در انتخاب باندها به چه مواردی باید توجه کرد؟

در انتخاب باندها و چیدمان باندها باید به موارد مختلفی توجه کرد، از جمله پاسخ فرکانسی، خروجی SPL، پراکندگی.
پاسخ فرکانسی: یک بلندگو با پاسخ فرکانسی تقریبا ۶۰ هرتز تا ۱۸ کیلوهرتز می‌تواند کاربردهای زیادی داشته باشد. در صورتی که نیاز به باس (Bass) قوی‌تر داشته باشید، استفاده از ساب ووفر پیشنهاد می‌شود. این ساب ووفرها پاسخ فرکانسی را تا ۴۵ هرتز کاهش می‌دهد.
خروجی SPL : سطح فشار صدای یک بلندگو، میزان بلندی صدا در یک فاصله مشخص (به طور معمول ۱ متر) را تعیین خواهد کرد. سطح فشار صدا (SPL)، با دوبرابر شدن فاصله، ۶ دسی بل کاهش پیدا می‌کند. برای مثال، در صورتی که بلندگویی، توانایی ۱۳۵ دسی بل در یک متر داشته باشد، فشار آن در فاصله ۲ متر، ۱۲۹ دسی بل خواهد شد. زمانی که فاصله به ۴ متر برسد، بلندگو قادر به تولید ۱۲۳ دسیبل خواهد بود.
زمانی که تعداد باندها، دوبرابر شود، سطح فشار، ۳+ دسیبل افزایش می‌یابد. و این یعنی در صورتی که حداکثر خروجی یک اسپیکر، ۱۳۵ باشد و یک اسپیکر دیگر را به آن اضافه می‌کنید، خروجی آن به ۱۳۸ دسیبل افزایش می‌یابد.
پراکندگی:
پراکندگی باند نوعی فرافکنی صدا به صورت عمودی و افقی است. با استفاده از این ویژگی می‌توان محل قرارگیری بلندگوها را تعیین نمود. با استفاده از این روش و این ویژگی، می‌توانید صدا را از مرزها مانند دیوار و سقف‌ها دور نمایید.
با قراردادن اسپیکرهای دارای محفظه ذوزنقی (زاویه دار)، می‌توان پراکندگی افقی را افزایش داد. در صورتی که دو اسپیکر با پراکندگی افقی ۶۰ درجه در کنار یکدیگر به صورت آرایه ای گره خورده قرار بگیرند، پراکندگی ۱۲۰ درجه خواهد بود.

انواع چیدمان باندها

زمان که قصد چیدمان باند داریم، باید درباره انواع ترکیب باندها اطلاعات کاملی کسب کنیم. برای مثال درباره سیستم صوتی ۵٫۱ یا ۱٫۲ اطلاعات کسب کنید. نقطه وسط، اجزای سیستم صوتی را از هم جدا می‌کند. عدد اول مربوط به بلندگوها بوده و عدد دوم نیز مربوط به ساب ووفرهاست.
سیستم‌های صوتی که دو اسپیکر دارند، به استریو معروف‌اند. سیستم‌هایی که چهار یا بیش از پنج اسپیکر دارند، به سیستم صدای فراگیر معروف‌اند.
طراحی روش‌های چیدمان اسپیکرها بر اساس الگوهای صدا، زاویه، پژواک و فاصله است.
از نظر مهندسین صدا و طراحان صوت، طریقه چیدمان باندها در هیئت و مکان‌ها دیگر به طور کلی سه نوع خاص است.
الف) چیدمان توزیعی باندها
در این مدل، اسپیکرها در اطراف سالن توزیع شده و هر اسپیکر وظیفه تامین صوتی محیط اطراف خود را بر عهده داشت. در این مدل صدای مطلوبی از همه جهات شنیده شده و به تعداد زیادی اسپیکر نیاز خواهد بود. در این روش چیدمان باندها، معمولا بلندگوها را به گونه‌ای قرار می‌دهند که صدای هر یک از آن‌ها در یک نقطه کانونی مشترک قرار می‌گیرد. قانون کلی این است که از الگوی مثلث متساوی الاضلاع یا متساوی الساقین پیروی شود.
ب) چیدمان دیوار صوتی
در چیدمان باندها به روش دیوار صوتی، تعدادی بلندگو در یک ضلع (در چپ و راست) به صورت جمعی قرار می‌گیرند. باندها در این روش به صورت آرایه های صف چین شده یا همان لاین اری خوشه‌ای نصب می‌شوند. این گونه می‌توان انتظار یک موج مناسب صوتی با تراز مناسب پخش صدا داشت. در این نوع چینش، محاسبه نوع اسپیکر از اهمیت بالایی برخوردار است.
در چینش دیوار صوتی یا لاین اری، در واقع خود به دو شکل متفاوت تقسیم می‌شود.
شکل اول: تعدادی بلندگو (مثلا ده باند) در یک ردیف افقی شکل که مربوط به فضایی است که ارتفاق سقف کوتاه بوده و عرض سالن بسیار طویل (مثلا ارتفاع ۴ متر و عرض ۲۰ متر) باشد.
شکل دوم: تابش صوتی در این مدل ست لایت (Set Light) نام دارد. (این نام را از صنعت ماهواره‌ها که سیگنال‌های ارسالی را از بالا و با زاویه به سمت زمین ارسال می‌کنند گرفته شده است). در این حالت اسپیکرهایی با سطح SPL متفاوت در یک خوشه قرار می‌گیرند، زیرا اهمیت در تراز فشار صوت ایجاد شده خواهد بود نه در وات بلندگوها، همچنین تابش صوتی مورد نیا بر مبنای تراز فشار صوت تا انتها و اطراف فضا رخنه کرده و همه قسمت ها را مشمول صدا می‌کند.
نوع اسپیکرها در این حالت بسیار متفاوت و طراحی آن قدرتمندتر از انواع دیگر است و چینش این مدل از پرهزینه‌ترین و کلاسیک‌ترین اشکال تجهیز محل به سیستم صوتی حرفه ای خواهد بود. در این روش حتما باید ارتفاع سقف بلند باشد و حداقل فاصله سقف تا کف بیش از ۶ متر باشد.
پ) ترکیب توزیعی و دیوار صوتی
آخرین نوع چیدمان اسپیکرها، چیدمان ترکیب توزیعی و دیوار صوتی است. در مکان‌ها و سالن‌هایی که فاصله از سن تا انتهای فضا یا فاصله دو دیوار واقع در عرض سالن به قدری زیاد باشد که صدا در همه نقاط با چینش لاین اری یکنواخت و مناسب نباشد، طراحان صدا ترکیبی از توزیعی و دیوار صوتی را به کار می‌برند.
از سویی دیگر توجه به این نکته ضروری است که نوع و تعداد باندها برای طراحی چیدمان آن‌ها اهمیت زیادی دارد. یک قاعده کلی برای چیدمان باندها وجود دارد که در آن گفته می‌شود چیدمان باندها باید به صورت مثلث باشد، به گونه‌ای که سر فرد در راس مثلث قرار گرفته و در گوشه‌های آن، باندها قرار بگیرند.
باند چپ در سمت چپ و باند راست در سمت راست قرار گرفته و ساب‌ووفر را نیز در بخش جلو و مرکز قرار می‌دهند.

نکات مهم در چیدمان باندها

الف) استفاده از تعداد بیشتری باند با صدای ملایم بهتر از استفاده از تعداد کمتر باند با صدای زیاد است. استفاده از تعداد بلندگوهای کم و زیاد کردن صدا سبب می‌شود تا افرادی که نزدیک باند هستند، ناچار شوند صدایی بسیار زیاد را تحمل کنند و کسانی که از باندها دور هستند صدایی ضعیف را بشنوند. تعداد بیشتر این باندها سبب می‌شود تا صدایتان در مراسم یکنواخت‌تر به گوش همگان برسد.
ب) باندها را در جایی قرار ندهید که مانعی مقابل آن‌ها باشد. حتی بهتر است اسپیکرها در پشت پرده و یا پارچه ضخیم نیز نباشند، اصطلاحا باندها باید دیده شوند.
پ) صدای باندها معمولا در راستای مرکز آن‌ها منتشر شده و بهترین صدا در مقابل باند شنیده می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌دهیم از چرخاندن باندها به سمت دیوارها خودداری نمایید. بهتر است آن‌ها را درست به سمت مستمعین نشانه‌روی نمایید.
ت) در صورت امکان، اسپیکرها را به صورت قرینه و جفت به کار ببرید.
ث) در صورتی که در جایی کار می‌کنید که سقف بلندی دارد، تعدادی باند را هم در ارتفاع بالاتر قرار دهید. در غیر این صورت، صداهایی که از سمت سقف منعکس می‌شوند، با کمی تاخیر به گوش می‌رسد و سبب کاهش کیفیت صدا می‌شود. اما در صورتی که از باند در ارتفاع بالاتر استفاده کنید، صدای بلند باندها صداهای ضعیف‌تر منعکس شده از سقف را پوشش می‌دهند.
ج)از قرار دادن باندها در نزدیکی میکروفون‌ها به گونه‌ای که میکروفون در راستای انتشار صدای باند باشد خودداری نمایید. در غیر این صورت ممکن است وقتی صدا را زیاد می‌کنید، فیدبک صدا را تجربه کنید.
چ) باندها را روی پایه‌های استاندارد قرار دهید.
ح) معمولا صدای پشت باند، کثیف و کدر است. بهتر است بندها به شکلی قرار بگیرند که صدای آن‌ها شنیده نشود. به عنوان مثال، آن‌ها را کنار دیوارها و ستون‎‌ها قرار دهید.
خ) در زمان کابل کشی دقت کنید کابل‌ها لای در و یا زیر پا نباشند. چرا که ممکن است کابل‌ها آسیب ببینند و یا کشیده و قطع شوند.
د)کابل‌های باند را به گونه‌ای بکشید که به صورت موازی از کنار سیم‌های حامل جریان برق رد نشوند.
ذ) سعی کنید از کابل استاندارد با ضخامت و جنس مناسب استفاده نمایید. استفاده از کابل‌های نامناسب، سبب افت سیگنال صدا در کابل‌های با طول زیاد می‌شود.
فضاهای روباز یا غیر مسقف، فضاهایی هستند که سقف ندارند، مانند باغ تالارها و استادیوم‌های ورزشی. در این گونه فضاها نیاز به بلندگوهایی با قدرت بالاتر داریم.
قبلا درباره آموزش صدابرداری در هیئت برایتان مطالب نوشته بودیم که امیدواریم برایتان مفید بوده باشد، ‏ما در آوازک همیشه تلاش می‌کنیم تا بهترین آموزش‌ها را برای شما داشته باشیم، بنابراین اگر نکته‌ای در نظرتان برای خوانندگان ما مفید بود و یا تجربه خاصی دارید، حتما در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.
همچنین در صورتی که احساس می‌کنید، آموزش پاورمیکسر دایناکورد برای شما مفید خواهد بود، خواندن متن بلاگ آموزش پاور میکسر دایناکورد ۱۰۰۰  را به شما توصیه می‌کنیم.
اگر تجربیاتی در خصوص نحوه چینش باند در هیئت و یا مکان‌های دیگر دارید، آن را با مخاطبان ما در میان بگذارید، کافیست تجربه خود را در قسمت نظرات کاربران در پایین همین صفحه درج نمایید.

چرخ باند هیئت و گاری باند هیئت

برای حمل تجهیزات هیئت مانند باندهای هیئتی و باندهای پسیو لازم است که چرخ یا گاری باند هیئتی را تهیه کنید. با توجه به اینکه تجهیزات صوتی که برای راه‌اندازی هیئت در نظر دارید از چه نوعی هستند، می‌توانید یکی از انواع چرخ‌ها یا گاری‌های با سیم یا بی‌سیم را نیز سفارش دهید.
اگر اکو همراه و چرخ‌های بیسیم را تهیه کنید، دیگر در فضای میانی هیئت و در طول مسیر حرکت هیئت با مشکل انباشت سیم‌های مخصوص باندها و چرخ‌های باند هیئت مواجه نخواهید شد؛ بنابراین به راحتی می‌توانید حتی در فضاهای بسته و کوچه‌ها و خیابان‌هایی که فضای زیاد بزرگی ندارند، دسته‌های عزاداری را هدایت کنید.
چرخ‌های هیئتی در ابعاد مختلف و با ساختارهای متفاوتی ساخته می‌شوند. بعضی از این چرخ‌ها به اندازه حمل یک یا بلندگو ظرفیت دارند و دو طبقه بیشتر برای آن‌ها در نظر گرفته نشده است؛ اما در چرخ‌های هیئتی بزرگ‌تر می‌توانید چند باند، به همراه باکس‌های چوبی مخصوص بلندگو شیپوری و… را روی طبقات مختلفی که برای چرخ در نظر گرفته شده قرار دهید.