موسیقی جنوب ایران؛ انواع و سازهای آن

ایران دارای اقوام مختلفی است که هر کدام فرهنگ مخصوص به خود را دارند و موسیقی نیز جزو آن محسوب می‌شود. منطقه جنوب ایران نیز فرهنگ خاصی دارد که در موسیقی آن تاثیر گذاشته است. موسیقی جنوبی خیلی ریتمیک و شاد است و البته برخی از انواع آن در مراسم‌های عزاداری نیز نواخته می‌شوند. علاوه بر آن، برخی از سازهای موسیقی جنوبی نیز مخصوص به همین منطقه هستند و جذابیت موسیقی جنوب ایران را چندین برابر می‌کند.
ما در این مطلب قصد داریم به سبک موسیقی مربوط به جنوب ایران بپردازیم و سازهای آن را معرفی کنیم. در ادامه همراه وبلاگ آوازک باشید.

موسیقی جنوبی چیست؟

موسیقی انواع خاصی دارد و ما پیش‌تر درباره اینکه موسیقی چیست، صحبت کرده‌ایم. شما می‌توانید برای آشنایی با اصطلاحات بیشتر، این مطلب را مطالعه کنید. موسیقی جنوب ایران با الهام از طبیعت گرم و داغ این منطقه، پر از شور، قدرت و حرارت است و بیشتر در استان‌های هرمزگان، بوشهر و خوزستان رواج دارد. در این نوع موسیقی با ریتم شاد، سازهای خاصی مثل نی انبان، دمام و … استفاده می‌شوند. یکی از مهمترین جنبه‌های موسیقی جنوب ایران به ویژه هرمزگان، ترکیب جمعیتی منطقه است. علاوه بر ساکنان محلی، قبایل دیگری از جمله مهاجران بسیار قدیمی آفریقایی در این منطقه زندگی می‌کنند. موسیقی سواحل جنوبی ایران، به ویژه آواز بندری، پیوندهای عمیقی با موسیقی مردم آفریقا دارد.

آلات موسیقی جنوب ایران

چه موسیقی مقامی یا موسیقی الکترونیک بنوازید یا به دنبال موسیقی جنوبی باشید، به هر حال باید از سازهای مورد استفاده در این سبک‌ها اطلاع داشته باشید تا بتوانید سبک مورد نظر را به خوبی درک کنید. از این‌رو، در ابتدا برخی از مهمترین سازهای جنوب ایران را معرفی می‌کنیم:

1. سنج

سنج نوعی ساز کوبه‌ای به شکل دو صفحه برنجی گرد است که برای ایجاد صدا آنها را به یکدیگر می‌کوبند. این ساز با قطرهای مختلف بین 20 تا 60 سانتی‌متر ساخته می‌شود و معمولا وسط سمت بیرونی آن، بخشی است که جهت نگه داشتن ساز به کار می‌رود. صدای سنج با توجه به خاصیت آن متفاوت است و انواع سنج در موسیقی جنوبی به کار می‌روند.

2. دمام

دمام یکی از سازهای کوبه‌ای استوانه‌ای است که با نوسان پوست صدای آن در می‌آید. این ساز در جنوب ایران به ویژه در بوشهر، بندر ریگ، بندر گناوه، آبادان و بندرعباس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

3. بوق

بوق در میان سازهای محلی ایران، سازی خاص به شمار می‌رود. اول اینکه فقط در فرهنگ موسیقی بوشهر در شمال خلیج فارس رواج دارد و دوم اینکه فقط برای مراسم عزاداری امام سوم شیعیان یا دیگر بزرگان مذهبی نواخته می‌شود. بوق معمولا توسط گروهی از نوازندگان سنج و دمام و به تناوب با نوازندگان دیگر همراهی می‌شود.

4. نی انبان

نی انبان از سازهای بومی در استان بوشهر است که اغلب در عروسی‌ها و بزم نواخته می‌شود. این ساز معروف ترین ساز جنوب ایران است و در بوشهر، خوزستان، هرمزگان و کرمان جایگاه خاصی دارد.

5. نی جفتی

نی جفتی یا دونای، سازی بادی است که از نی یا استخوان پاهای پرنده دال یا لک‌لک ساخته می‌شود. همانطور که از نام آن پیداست، دو نی در کنار هم این ساز را تشکیل می‌دهند. از هزاران سال پیش، نی جفتی ابزار مهمی برای شادی و جشن در سراسر منطقه وسیعی از خاورمیانه بوده است.

6. دهل

دهل طبل بزرگ و دو رویه‌ای است که دو طرف آن پوست گاو یا گاومیش دارد. این ساز جزو سازهای کوبه‌ای محسوب می‌شود و به طور گسترده در موسیقی جنوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع موسیقی جنوب ایران

موسیقی جنوبی نیز با توجه به مراسم مورد نظر یا منطقه، به سبک‌های مختلفی تقسیم می‌شود که برخی از رایج‌ترین آنها عبارت‌اند از:

1. بندری

این سبک معروف ترین شیوه اجرای موسیقی جنوب است که شبیه موسیقی آفریقایی و متاثر از موسیقی مهاجران آفریقایی به جنوب ایران است. این نوع موسیقی، سبکی شاد و ریتمیک دارد. موسیقی بندری در مراسم‌های شاد و عروسی با سازهای کوبه‌ای مثل تومبا، تمپو و نی انبان نواخته می‌شود.

2. سبالو

شکل رایج موسیقی محلی در استان‌های هرمزگان و بوشهر، سبالو است. آهنگی است که با دایره همراهی می‌شود و برای اجرای آن، خوانندگان به صورت دایره‌ای دور هم می‌نشینند. خواننده‌ها در حین اجرای سبالو، شانه‌های خود را به سمت راست و چپ حرکت می‌دهند. رقص و موسیقی سبالو نیز از موسیقی آفریقایی تاثیر می‌گیرد. اگر به سبک‌های مختلف موسیقی علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب موسیقی راک اند رول و موسیقی جاز را هم مطالعه کنید.

3. یزله

یزله یکی دیگر از انواع موسیقی جنوبی است که توسط گروهی از خوانندگان غیرحرفه‌ای اجرا می‌شود و تنها با کف زدن همراه است. ملودی در این موسیقی بیشترین اهمیت را دارد و به متن اهمیت زیادی داده نمی‌شود. موسیقی یزله در مجالس عزاداری و به همراه سینه‌زنی اجرا می‌شود.

4. لیوا

این موسیقی معمولا در هرمزگان نواخته می‌شود و اکثرا هدف آن ایجاد شادمانی است. لیوا نوعی موسیقی جنوبی به شمار می‌رود که تحت تاثیر موسیقی عربی و آفریقایی به ویژه از سواحل زنگبار قرار گرفته و به جنوب ایران آمده است. در این نوع اجرای موسیقی، طبل‌های بزرگ و کوچکی مانند پیپه، جفه و پونکه مورد استفاده قرار می‌گیرند. موسیقی لیوا اکثرا در مراسم‌های شادی و همراه با رقص فردی و گروهی با ریتم‌های خاص اجرا می‌شود.

5. موسیقی زار

مراسم آیینی زار یکی از مرموزترین و در عین حال پیچیده‌ترین موسیقی های جنوب ایران است. در این مراسم از سازهای مختلفی استفاده می‌شود که یکی از این سازها تنبوره است. این ساز را فقط بابازار یا شخصی که او اجازه می‌دهد، می‌تواند استفاده کند. زار اساسا یک آیین شفابخش است که به گفته مردم محلی باعث جن‌گیری از یک فرد جن‌زده می‌شود. در موسیقی زار از سازهای دیگر مثل سازهای کوبه‌ای دهل، دمام و آواز نیز استفاده می‌کنند.

6. رقص ازوا

در عید قربان، عید فطر و به ویژه در مراسم عروسی، بسیاری از ناخداها، جاشوها و ماهیگیران قشمی، به کوچه‌ها و میدان‌های شهر می‌آیند و با ساز و دهل و طبل‌های بزرگ خود می‌نوازند. آنها به نشانه شادی می‌رقصند و پای‌کوبی می‌کنند.

7. نیمه خوانی

نیمه، موسیقی دریانوردان است که هنگام کار در دریا اجرا می‌شود. در موسیقی نیمه، یک تک خوان به همراه گروهی دیگر در ستایش دریا می‌خواند.

8. چاوشی

چاوشی در هنگام بدرقه یا استقبال کردن از زائران خوانده می‌شود. در شب سوم محرم، شب عاشورا یا اربعین، هنگام عزاداری و … نیز اجرا می‌شود. به طور کلی، زمانی که به تقویت روحیه دسته جمعی نیاز باشد، چاووشی را می‌خوانند.

9. شروه

نوعی دوبیتی خوانی و آهنگ غمگین دشتی است که به زبان محلی اجرا می‌شود.

خرید انواع تجهیزات صوتی از آوازک

اگر در حوزه موسیقی فعالیت دارید و به دنبال تجهیزات با کیفیت هستید، آوازک در خدمت شماست. ما انواع تجهیزات مثل باند، بلندگو، آمپلی فایر، میکروفن و… را با قیمت مناسب و در انواع مدل‌ها عرضه می‌کنیم. همچنین، در صورت کمبود بودجه می‌توانید محصول را به‌طور اقساط تهیه کنید. آوازک محصولات دست دوم را هم به فروش می‌رساند که کیفیتی در حد نو دارند. جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره، با شماره 02191016050 تماس بگیرید.