دسیبل چیست؟

زمزمه آرام کودکی که در گوشمان چیزی می‌گوید، صدای بلند آژیر ماشین آتش‌نشانی سر چهار راه،‌ ملودی مورد علاقه‌مان که از رادیو پخش می‌شود، همه و همه با معیاری به اسم دسیبل اندازه‌گیری می‌شوند. دسیبل یک روش لگاریتمی برای توصیف نسبت بین چیزهایی مثل توان، فشار صوت و ولتاژ است.

اگر دقیقاً نمی‌دانید دسیبل چیست و پرتکرارترین صداهای اطراف ما چه دسیبلی دارند، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

فهرست مطالب

دسیبل یعنی چه؟

دسیبل (به اختصار dB) واحدی برای اندازه‌گیری شدت صدا است. کافی است تکاهی به گستره دسیبل بیندازیم تا متوجه سطح حساسیت گوش انسان شویم. ما می‌توانیم همه چیز را بشنویم، از حرکت ملایم انگشتان دست روی پوست بدن تا صدای سرسام آور یک موتور جت که حدود 1.000.000.000.000 برابر قوی‌تر و بلندتر از کوچک‌ترین صداهای قابل شنیدن است. می‌بینید تفاوت چقدر زیاد است!

در مقیاس دسیبل کوچک‌ترین صدای قابل شنیدن (نزدیک به سکوت کامل) صفر دسیبل است. صدایی که 10 برابر قوی‌تر است 10 دسیبل،‌ صدایی که 100 برابر قوی‌تر از سکوت کامل است، 20 دسیبل و صدایی که 1000 برابر قوی‌تر است 30 دسیبل خواهد بود.

اندازه گیری دسیبل بعضی از صداهای رایج

در ادامه برخی از صداهای رایج و عدد دسیبل آن‌ها را می‌بینیم:

تقریباً سکوت کامل: صفر دسیبل
زمزمه آرام: 15 دسیبل
مکالمه معمولی: 60 دسیبل
ترافیک سنگین شهری: 85 دسیبل
صدای ماشین چمن زن: 90 دسیبل
پخش کننده هدست با حداکثر صدا: 105 دسیبل
بوق ماشین: 110 دسیبل
کنسرت راک یا موتور جت: 120 دسیبل
رویدادهای ورزشی: 105 تا 130 دسیبل (بسته به شلوغی استادیوم)
گلوله یا ترقه: 140 دسیبل و بیشتر

تجربه به ما می‌گوید که فاصله بر شدت صدا تأثیر می‌گذارد؛ یعنی هرچه فاصله از منبع صدا بیشتر باشد قدرت آن حد زیادی کاهش می‌یابد. اعداد فوق در نزدیکی منبع صدا برآورد شده‌اند.

هر صدایی بالاتر از 85 دسیبل می‌تواند منجر به کاهش شنوایی شود. این کاهش شنوایی هم به قدرت صدا و هم به مدت زمان قرار گرفتن در معرض آن مربوط می‌شود. اگر به مدت هشت ساعت در معرض صدای 90 دسیبل باشید شنوایی شما آسیب می‌بیند و صدای 140 دسیبل فوراً به شنوایی آسیب می‌زند.

راه اندازه گیری صدا بر حسب دسی بل

بلندی صدا با استفاده از دسی بل (dB) اندازه‌گیری می‌شود و دسی بل، نسبت بین دو سطح توان را بیان می‌کند. دسی بل معمولا برای اندازه گیری فشار صوت یا انرژی الکتریکی استفاده می‌شود. صدا انرژی است که در قالب امواج حرکت می‌کند و می‌توان آن را به دو روش اندازه‌گیری کرد: بر حسب فرکانس و بر حسب دامنه.

1. بر حسب فرکانس:

فرکانس بر حسب هرتز (هرتز) محاسبه می‌شود و تعداد ارتعاشات صدا را در یک ثانیه را اندازه‌گیری می‌کند. ما در زندگی روزمره فرکانس را با یواش یا بلند بودن صداها می‌شناسیم. مثلا صدای کودک فرکانس بالایی دارد. افراد مسن معمولا دچار کم شنوایی در فرکانس بالا می‌شوند که شنیدن صداهای بلندتر را برای آنان سخت‌تر می‌کند.

2. بر حسب دامنه:

دامنه که در مقیاس دسیبل (dB) گزارش می‌شود، فشار یا قدرت صدا را اندازه‌گیری می‌کند. هر چه دامنه صدا بیشتر باشد، بلندتر است. ما در زندگی روزمره دامنه را با حجم صدا می‌شناسیم.

معنی لگاریتمی بودن دسیبل چیست؟

عدد دسیبل به شکل تصاعدی افزایش می‌یابد. افزایش 10 دسیبل، به معنای 10 برابر بلندتر شدن یک صدا و افزایش 20 دسیبل، به معنای 100 بار بلندتر شدن آن است. دسیبل یک روش نمایی برای شمارش یا اندازه‌گیری چیزهایی است که با سرعت بالا یا به شکل تصاعدی افزایش می‌یابند. به عنوان مثال، اگر دامنه صدا به اندازه 10 دسیبل باشد، سطح فشار صوت (SPL) 10 برابر بیشتر از حالت سکوت است و اگر صدایی 20 دسیبل باشد، 100 برابر بلندتر از صدای سکوت است.

اندازه گیری کم شنوایی در مقیاس دسیبل

کاهش شنوایی افراد با کمترین عدد دسیبلی که قادر به شنیدن هستند اندازه‌گیری می‌شود. به عنوان مثال فردی با شنوایی طبیعی می‌تواند خش خش برگ‌ها و چکه‌های آب را بشنود (حدود 10 دسی بل)؛ اما فردی که کم شنوایی خفیف دارد نمی‌تواند. عامل دیگر فرکانس یا گام است؛ برخی از افراد در فرکانس‌های بالاتر و برخی در فرکانس‌های پایین‌تر توانایی شنوایی خود را از دست می‌دهند. خفیف یا شدید بودن درجه کم شنوایی افراد بسته به ترکیبی از دسیبل و فرکانسی که می‌توانند بشنوند تعیین می‌شود.

روش جمع‌ کردن دسیبل ها چیست؟

از آنجایی که سطح فشار صوت بر حسب دسیبل (dB) از یک مقیاس لگاریتمی استفاده می‌کند، نمی‌توانیم فقط دو دسیبل را با هم جمع کنیم. مثلاً اگر در یک کارخانه سطح نویز یک دستگاه 90 دسیبل و نویز یک دستگاه دیگر هم 90 دسیبل اندازه‌گیری شود، نویز حاصله معادل 180 دسیبل نیست؛ چرا که دسیبل یک معیار لگاریتمی است و از آنجا که هر 3 دسیبل نشان‌دهنده دو برابر شدن صدا است، می‌توان گفت مجموع نویز دو دستگاه برابر است با 93 دسیبل.

تفاوت سطح دو صدا	عددی که باید به بالاترین سطح اضافه شود
0	0.3
0.1 تا 0.9	2.5
1.0 تا 2.4	2.0
2.4 تا 4.0	1.5
4.1 تا 6.0	1.0
6.1 تا 10	0.5
10	0.0

مراحل جمع کردن دسیبل به شرح زیر است:

مرحله اول: تفاوت بین دو سطح نویز را پیدا کنید و سپس ردیف مربوطه را در ستون سمت چپ جدول فوق بیابید.
مرحله دوم: عدد مربوطه را بر حسب دسیبل در ستون سمت راست پیدا کنید.
مرحله سوم: عدد موجود در ستون سمت راست را به بالاترین اندازه‌ دو دسیبلی که دارید اضافه کنید.

وقتی تفاوت بین اعداد دسیبل دو صدا معادل 10 یا بیشتر باشد مقدار اضافه شده صفر خواهد بود، چرا که گوش انسان قادر به شنیدن سهم صدای دوم نیست. به عنوان مثال اگر سطح سر و صدای محل کار شما 95 دسیبل باشد و فرآیند یا دستگاه دیگری به این مجموعه اضافه کنید که به تنهایی 80 دسیبل صدا تولید می‌کند، سطح صدای محل کار شما همچنان 95 دسیبل (A) خواهد بود.

تفاوت وزن های دسیبل چیست؟

اندازه‌گیری‌های نویز مربوط به صدای بلند در محل کار معمولا به صورت dB(A) یا dB(C) ارائه می‌شوند که در این‌ها وزن‌دهی‌ها، فرکانسی‌هایی هستند که برای اندازه‌گیری دسی‌بل اعمال می‌شوند (وزن‌گذاری فرکانس A و C). در واقع، آنها خوانش‌های مقیاس دسی‌بل هستند که تلاش می‌کنند حساسیت گوش انسان به فرکانس‌های مختلف صدا را تکرار کنند. ویژگی‌های این دو عبارت‌اند از:

1. اندازه گیری فرکانس با وزن A

وزن A رایج ترین مورد برای اندازه‌گیری است و محدوده فرکانس کامل 20 هرتز را تا 20 کیلوهرتز پوشش می‌دهد. گوش انسان نسبت به فرکانس‌های صوتی بین 500 هرتز و 6 کیلوهرتز بیشترین حساسیت را دارد، در حالی که در فرکانس‌های پایین‌تر و بالاتر، گوش انسان خیلی حساس نیست.

2. اندازه گیری فرکانس با وزن C

وزن C در مقایسه با A بیشتر به تاثیر صداهای با فرکانس پایین بر روی گوش انسان می‌پردازد و اساسا صاف یا خطی بین 31.5 هرتز و 8 کیلوهرتز است. اندازه‌گیری فشار صوت اوج، با استفاده از وزن دهی فرکانس C صورت می‌گیرد. اندازه گیری‌ها معمولا به صورت dB(C) یا dBC نمایش داده می‌شوند.

دسیبل در سیستم صوتی

در سیستم‌های صوتی، قدرت صدا به دو صورت نشان داده می‌شود. توان آن یا سطح فشار (Sound Pressure Level) که به اختصار در صفحه‌ی مشخصات محصولات، SPL عنوان می‌شود.

خرید تجهیزات صوتی بر اساس دسیبل مورد نیاز

در این مقاله به بررسی معنی دسی بل پرداختیم و فهمیدیم که صداهای جهان اطراف ما با معیاری به نام دسیبل اندازه‌گیری می‌شوند. در سایت فروشگاه آوازک، این معیار حساسیت برای سیستم‌های صوتی ذکر می‌شود و مشتریان می‌توانند انواع باندها، اسپیکرها، میکروفون‌ها و سایر تجهیزات صوتی را با توجه به سطح دسیبل مورد نظر خود خریداری کنند. در ضمن جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره دسیبل تجهیزات و هر ویژگی دیگر آنها، می‌توانید با شماره ۰۲۱۹۱۰۱۶۰۵۰ تماس بگیرید و توسط کارشناسان مجرب راهنمایی شوید.