چگونه فیلم آموزشی بسازیم؟

ساخت فیلم آموزشی یکی از راه‌های درآمدزایی است. این درآمد می‌تواند از طریق شبکه‌های اجتماعی مانند ‏یوتیوب انجام شود و یا اینکه از طریق سایت‌های آموزشی مانند ‏Udemy،Coursera ‎‏ و…‏
البته این تنها فایده ساخت فیلم آموزشی نیست. خیلی‌ها از طریق فیلم آموزشی شما، شما را به عنوان یک ‏حرفه‌ای در کسب و کار خودتان می‌شناسند و احتمالا پروژه‌های کاری زیادی به سمت شما سرازیر می‌شود ‏و یا فرصت‌های شغلی زیادی را از این طریق می‌توانید به دست بیاورید. ‏
در این مطلب از مجله آوازک می‌خواهیم درباره آموزش ساخت فیلم آموزشی صحبت کنیم و به سوالات ‏شما در زمینه چگونه فیلم آموزشی بسازیم پاسخ دهیم. ‏
در این مطلب می‌خواهیم بگوییم از چه ابزاری می‌توان برای ضبط صدا استفاد کرد؟ بهترین میکروفون برای ‏ضبط صدا چیست و استفاده از زیرنویس خوب است یا صداگذاری؟ بهتر است مدت زمان فیلم چقدر باشد؟ ‏و…با ما همراه باشید.‏

گام نخست: چه چیزی آموزش دهم؟

در چه موضوعی مهارت دارید؟ چه موضوعی را بیش از همه دوست دارید؟ چه موضوعاتی بیش از همه روی ‏بورس است و مخاطب بیشتری دارد؟
این روزها از فن بیان، نحوه آرایش کردن و آشپزی گرفته تا تعمیرات و برنامه نویسی و تمام موضوعات ‏عمومی و تخصصی، حتما ویدئوی آموزشی مخصوص به خود را دارد. بسیاری از محبوب‌ترین ‏اینفلوئنسرهای ایرانی، با آموزش تبدیل به مگا اینفلوئنسر شده‌اند. ‏
پس از اینکه موضوع خود را انتخاب کردید، آن را به زیرمجموعه‌های مختلف تبدیل کنید. برای مثال ‏آموزش وردپرس می‌تواند به چند زیرمجموعه آموزش نصب وردپرس، آموزش نصب کردن افزونه‌ها، نحوه ‏نگارش پست و ایجاد برگه‌ها و … تقسیم شود. آشپزی می‌تواند به چند زیرمجموعه آموزش آشپزی برای ‏گیاهخواران، آموزش پخت غذاهای سالم و یا آموزش تزئین غذا و …تقسیم شود. مسلما اگر بخواهید تمام ‏این موضوعات را در یک فیلم بیاورید، فیلمی ۸ ساعته خواهید داشت که حتی حوصله خودتان را هم سر ‏خواهد برد! تصمیم بگیرید که فقط می‌خواهید یک ویدئوی آموزشی سریالی و ادامه‌دار تولید کنید یا فقط ‏درباره یک محصول خاص مانند بلندگوی سقفی و … می‌خواهید فیلم آموزشی بسازید؟
فیلم‌های آموزشی رقیبان خود را چه به فارسی و چه به انگلیسی ببینید و از آن‌ها ایده بگیرید. ‏

گام دوم: انتخاب نوع فیلم

فیلم‌ها انواع مختلفی دارند، انیمیشن و موشن گرافیک، فیلم رئال، فیلمی که فقط اسکرین از یک صفحه ‏کامپیوترتان را نشان دهد و یا…؟ طنز باشد یا جدی؟
بسیاری از سازمان‌ها برای آموزش‌های کوچک مانند آموزش قواعد شهروندی از فیلم‌های آموزشی طنز و ‏انیمیشنی استفاده می‌کنند. اما اگر درباره طریقه ساخت فیلم آموزشی درسی در حال مطالعه هستید، فیلم ‏رئال برای شما گزینه بهتری است. فیلمی که صورت و بدن شما را نشان بدهد، گزینه‌ای عالی است چون ‏کمتر کسی است که بخواهد فیلم شما را به نام خود در سایت دیگری به فروش برساند و البته شما در ‏اینگونه موارد، تبدیل به فردی مشهور در رشته خود می‌شوید. اگر نمی‌خواهید چهره خود را به هر دلیلی به ‏نمایش بگذارید، دو روش دارید، یکی ساخت پادکست که البته در مقایسه با ساخت ویدئو، مزایا و معایب ‏خود را دارد و دیگر اینکه صورت خود را در فیلم، انیمیشنی کنید. (در گوشی‌های آیفون با نرم‌افزار ‏animoji‏ ودر گوشی‌های اندروید با نرم افزار ‏Memoji‏). البته که اگر می‌خواهید نرم افزار خاصی را آموزش ‏دهید، نگران نباشید، برنامه‌های مختلفی مانند اسکرین ریکوردر وجود دارد که تنها از صفحه اسکرین ‏موبایل یا لپ تاپ شما فیلم تهیه می‌کند. ‏

 

گام سوم: نوشتن متن فیلم آموزشی

خود را در زمان ضبط تصویر، تصور کنید. باید به چه نکاتی اشاره کنید؟ باید چه نکاتی را با مخاطبین خود ‏در میان بگذارید؟ یادتان باشد که از قدیم گفته‌اند کمرنگ‌ترین جوهرها از قوی‌ترین حافظه‌ها ماندگارترند. ‏پس هرآنچه می‌خواهید بگویید را یادداشت کنید. درست کردن استوری بورد نیز یک گزینه مناسب است، ‏یعنی خیلی ساده، چیزهایی که باید نمایش داده شود را طراحی کنید. اینگونه بهتر متوجه می‌شوید قرار ‏است چه چیزهایی قرار است در فیلم شما دیده شود. ‏
یادتان نرود که برای پرسونال برندینگ بهتر است در ابتدا خودتان یا شرکت اسپانسر خودتان را معرفی ‏کنید و البته بگویید که قبلا در ویدئوهای آموزشی قبلی چه چیزهایی را آموزش داده‌اید، قرار است در این ‏جلسه چه چیزهایی بگویید و در انتهای فیلم نیز بگویید که در قسمت بعد، قرار است راجع به چه مسائلی ‏صحبت کنید؟

گام چهارم: انتخاب تجهیزات ضبط صدا و فیلم

این روزها، لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترهای شخصی، جای خود را به موبایل داده‌اند و خیلی‌ها به دنبال روش ‏ساخت فیلم آموزشی با گوشی هستند. اما خیلی‌ها، کامپیوتر را ترجیح می‌دهند. هرچند برای برخی ‏فیلم‌های آموزشی که نیاز به تخته و یا سخنرانی یک فرد داریم باید از دوربین و میکروفون مجزا استفاده ‏کنیم. ‏
گاهی یک نفر را نیاز دارید تا دوربین را بعضی وقت‌ها زوم کند و یا جاهای مختلف را نشان دهد، گاهی ‏خودتان می‌توانید دوربین را یک جا بگذارید و از خودتان فیلم بگیرید. ‏
حتما می‌دانید که نویز صدا در هنگام ضبط صدا با گوشی و لپ تاپ زیاد است، بنابراین برای از بین بردن ‏باید از میکروفون‌های خاص استفاده کنید. اگر به دنبال میکروفون حرفه ای برای فیلمبرداری هستید، قبل ‏در مجله آوازک برایتان مطالبی نوشته‌ایم. اگر به دنبال خرید میکروفون برای ضبط صدا با گوشی هستید نیز ‏همین‌طور. ‏
خوشبختانه قیمت میکروفون یقه ای زیاد نیست و شما می‌توانید با اندکی هزینه، از این وسیله استفاده ‏کنید. احتمالا در بین این همه برند و مدل، برای خرید یک مدل به شک خواهید افتاد ولی فراموش نکنید ‏که کارشناسان آوازک همواره می‌توانند به شما کمک کنند تا بهترین میکروفون را برای کار خود تهیه ‏کنید. فقط پیش از خرید، باید بدانید که برخی از انواع میکروفون، برای گوشی‌های هوشمند مورد استفاده ‏قرار می‌گیرند و ممکن است امکان اتصال به دوربین را نداشته باشند و بالعکس. ‏
این را بدانید که اگر از میکروفون لپ تاپ استفاده کنید، احتمالا صدایتان مانند رادیو ضبط خواهد شد. ‏
ممکن است برای اینکه صدای خود را بهتر کنید به ابر میکروفون یقه ای یا پاپ فیلتر نیز نیاز داشته باشید که باید ‏بگوییم خوشبختانه این وسیله‌ها نیز بسیار ارزان است. ‏
درباره تجهیزات مورد نیاز برای تولید محتوای تصویری نیز قبلا در مجله آوازک برایتان مفصل نوشته‌ایم. ‏
شما برای ضبط صدا به نرم افزارهایی نیز نیاز خواهید داشت. نرم افزارهای ضبط صدا بسیار زیاد است. ‏
برای ضبط فیلم و اسکرین از کامپیوتر نیز نرم افزارهایی مانند ‏Camtasia Studio‏ به شما کمک خواهند ‏کرد. ‏
اگر به دنبال نرم افزار ساخت فیلم آموزشی اندروید هستید، می‌توانید از ‏XRecorder‏ استفاده کنید. ‏
پس از اینکه تجهیزات خود را انتخاب و خریداری نمودید، نوبت به انتخاب جای مناسب برای فیلمبرداری ‏می‌شود.

گام چهارم: انتخاب مکان مناسب برای فیلمبرداری

احتمال اینکه بخواهید در ابتدای کار، هزینه گزاف برای استودیو بدهید، کار درستی نیست، مگر اینکه با ‏یک گروه حرفه‌ای کار کنید. از مزایای استودیو می‌توان به نبود سر و صدا و داشتن تجهیزاتی مانند پرده ‏کروماکی اشاره کرد و از معایب آن نیز می‌توان به هزینه بالای آن اشاره کرد. ‏
گاهی فقط انتخاب یک جای کوچک که سر و صدای زیادی ندارد، انتخاب مناسبی است. جایی که احتمالا ‏از پنجره دور است. پیش از شروع فیلمبرداری می‌توانید به اطرافیان اطلاع بدهید که قصد انجام کاری دارید ‏و از آن‌ها خواهش کنید، مدتی سرو صدا نکنند. ‏

گام پنجم: آغاز کنید!‏

شاید بار اول و دوم، خیلی از نتیجه کار راضی نباشید اما کم کم متوجه می‌شوید که چه نقص‌هایی در فیلم ‏شما وجود دارد و می‌توانید آن‌ها را برطرف کنید. حتی می‌توانید آن را به دیگران نشان بدهید و از آن‌ها ‏بخواهید انتقادات خود را به شما منتقل کنند. ‏
هیچ کدام از افرادی که ویدیوی آموزشی می‌سازند، متخصص ویدیومارکتیگ نبوده‌اند و احتمالا وقتی ‏می‌خواستند این کار را شروع کنند، نگرانی‌های شما را داشته‌اند. ‏
یک نکته مهم در هنگام ضبط ویدئو آموزشی این است که سعی کنید به دوربین نگاه کنید و صداهای ‏آزاردهنده‌ای مانند قورت دادن آب دهان، بلند نفس کشیدن از بینی و زبان زدن به لب‌ها را ایجاد نکنید. ‏اینگونه بسیاری از مخاطبان خود را که دچار اختلل میسوفونیا یا صدابیزاری هستند را از خود خواهید راند! ‏
جالب است بدانید که از هر ده نفر یک نفر به صداهای دهان و بینی مانند ملچ مولوچ و فین کردن ‏حساسیت دارند و اگر شما چنین صداهایی را ایجاد می‌کنید باید بدانید که در حال آزار دادن آن‌ها هستید. ‏متاسفانه در بسیاری از وبینارها و فیلم‌های آموزشی این مورد رعایت نمی‌شود. ‏
باید جوری صحبت کنید که مشخص نباشد دارید از روی متن می‌خوانید، من من کردن و سرفه و خمیازه ‏کشیدن را نیز بگذارید برای وقتی که در خلوت خود هستید!‏

گام ششم: ویرایش کنید!‏

هیچ کاری بدون ویرایش نخواهد بود! شما نیاز به تدوین و ویرایش دارید و برای این کار نیاز نیست که ‏حتما از پریمیر و نرم‌افزارهای پیشرفته استفاده کنید. در زمان ساخت فیلم آموزشی با موبایل، که بتوانید ‏آن‌ها را در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام به اشتراک بگذارید، نرم‌افزارهای بسیار ساده‌ای مانند ‏KineMaster، ‏InShot، ‏Quick‏ و … به آسانی می‌توانند کار شما را راه‌بیندازند. البته یادگیری نرم‌افزارهایی ‏مانند ‏camtasia‏ نیز کار دشواری نیست. ‏
گاهی شاید بخواهید یک موسیقی به فیلم آموزشی خود اضافه کنید اما همان‌طور که می‌دانید بسیاری از ‏موسیقی‌ها حق کپی رایت دارند و اگر از آن‌ها استفاده کنید، عملا نمی‌توانید فیلم خود را در اینستاگرام و ‏یوتیوب و … به اشتراک بگذارید. ‏
اما سایت‌هایی هستند که با به اشتراک گذاشتن موسیقی‌های بدون حق کپی رایت، به شما کمک می‌کنند ‏مانند ‏hellotematic.com، ‏wowa.me، ‏icons8.com/music، ‏cchound.com‏ و….‏

 

خیلی‌ها در مورد زیرنویس سوال می‌کنند، انکه بهتر است فیلم ما فقط ضدا داشته باشد یا زیرنویس؟ ‏فراموش نکنید، افراد بسیاری هستند که ناشنوا هستند و می‌خواهند ویدئوی شما را ببینند. پس زیرنویس ‏بری آن‌ها مناسب است. البته بیاری از افرد برای تمرکز بیشتر به زیرنویس نیاز دارند، پس بهتر است ‏ویدئوی شما علاوه بر صدا، زیرنویس هم داشته باشد. پس در زمان ضبط ساخت فیلم آموزشی، فراموش ‏نکنید که در قسمتی که قرار است زیرنویس بگذارید، بخش مهمی از فیلم شما نباشد.‏

گام هفتم: به اشتراک بگذارید!‏